Lekcja 5 - Als, wenn, czy wann? Jak je stosować?

Kiedy, gdy, a może kiedyś w przeszłości? Poznaj prawidłowe użycie als, wenn i wann w języku niemieckim!

Als, wenn, wann – Dlaczego ciągle to mylimy? | einfach so!

GRAMATYKA NIEMIECKA

Als, wenn, wann – dlaczego ciągle to mylimy?

Trzy krótkie słówka, jedno polskie „kiedy” – i wieczne zamieszanie. Rozbijmy to krok po kroku, z przykładami i ćwiczeniami.

Zasada 1: ALS – jednorazowa przeszłość

ALS używamy, gdy mówimy o konkretnym, jednorazowym (lub zamkniętym okresie) wydarzeniu w przeszłości. Po polsku to też „kiedy”, ale tylko „kiedy raz coś się stało / skończyło się”.

Als

ich

ein Kind war, wohnte ich in Berlin.

Przykłady z ALS:

1. Als ich 18 wurde, habe ich den Führerschein gemacht.
2. Als wir uns das erste Mal getroffen haben, war es Sommer.
3. Als ich klein war, hatte ich Angst vor Hunden.
4. Als ich nach Deutschland gezogen bin, konnte ich kein Deutsch.
5. Als der Unterricht begonnen hat, waren alle noch müde.
6. Als das Meeting zu Ende war, waren alle erleichtert.

Zasada 2: WENN – powtarzalność i „kiedy / jeśli”

WENN używamy, gdy coś się powtarza (zwyczaj, nawyk) albo gdy mówimy o teraźniejszości lub przyszłości. Po polsku: „kiedy” lub „jeśli”.

Schemat: wenn + szyk końcowy, potem zdanie główne.

Wenn

ich müde bin, trinke ich Kaffee.

Przykłady z WENN:

1. Wenn ich Zeit habe, rufe ich meine Eltern an.
2. Wenn es regnet, bleibe ich zu Hause.
3. Wenn ich nervös bin, höre ich Musik.
4. Wenn ich Geld spare, kaufe ich mir ein neues Handy.
5. Wenn ich in Deutschland bin, spreche ich nur Deutsch.
6. Wenn du willst, können wir später telefonieren.

Zasada 3: WANN – pytania o „kiedy?”

WANN pojawia się tylko w pytaniach o czas – bezpośrednich („Kiedy przychodzisz?”) albo pośrednich („Nie wiem, kiedy przychodzisz”).

Frage

Wann kommst du nach Hause?

Przykłady z WANN:

1. Wann beginnt der Kurs?
2. Weißt du, wann der Zug ankommt?
3. Ich frage mich, wann er zurückkommt.
4. Kannst du mir sagen, wann das Meeting ist?
5. Sag mir bitte, wann du Zeit hast.
6. Wann hast du Geburtstag?

Zasada 4: ALS vs WENN – to samo „kiedy”, ale nie to samo użycie

Po polsku oba często tłumaczymy jako „kiedy”, ale po niemiecku rozróżnienie jest bardzo ostre. Zobacz pary zdań i zastanów się, czemu jedno zdanie „brzmi źle”.

Typowe pary do pomylenia:

1a. Als ich Kind war, spielte ich jeden Tag draußen. (ok – okres zamknięty)
1b. Wenn ich Kind war, spielte ich jeden Tag draußen. ❌ (tak Niemiec nie powie)
2a. Wenn ich krank bin, bleibe ich zu Hause. (zawsze tak robię)
2b. Als ich krank bin, bleibe ich zu Hause. ❌
3a. Als ich nach Zürich gezogen bin, war ich sehr aufgeregt.
3b. Wenn ich nach Zürich gezogen bin, war ich sehr aufgeregt. ❌
4a. Wenn ich Stress habe, mache ich Sport.
4b. Als ich Stress habe, mache ich Sport. ❌
5a. Als der Unterricht angefangen hat, war es still im Raum.
5b. Wenn der Unterricht angefangen hat, war es still im Raum. ❌
6a. Wenn ich Deutsch spreche, mache ich manchmal Fehler.
6b. Als ich Deutsch spreche, mache ich manchmal Fehler. ❌

Pro Tip: Magiczne słowo IMMER

Masz problem z rozróżnieniem, czy coś było „jednorazowe” czy „powtarzalne” w przeszłości? Z pomocą przychodzi słowo IMMER (zawsze).

Jeśli w zdaniu możesz dodać słowo „zawsze” (Immer) – to znak, że musisz użyć WENN, nawet w czasie przeszłym!

Immer

Als

ich in Berlin war, ging ich ins Kino.

Zasada 5: Najczęstsze błędy Polaków

Źródło chaosu: w głowie mamy jedno „kiedy”, a w niemieckim są trzy różne słowa. Mylimy je głównie dlatego, że tłumaczymy „słowo w słowo” z polskiego.

Zapamiętaj w skrócie:

ALS – tylko przeszłość, tylko coś jednorazowego / zamkniętego.
„Gdy wtedy tak było raz / w tamtym okresie.”
WENN – zawsze, zazwyczaj, za każdym razem + teraźniejszość / przyszłość.
„Kiedy / jeśli to się dzieje, dzieje się też tamto.”
WANN – pytamy o godzinę, datę, moment.
„Kiedy dokładnie?” – w pytaniu jawnym lub pośrednim.
Jeśli widzisz w polskim zdaniu: „Kiedy byłem dzieckiem…”, „Kiedy pojechałam do Berlina…”, prawie zawsze będzie to ALS.
Jeśli widzisz: „Kiedy mam czas…”, „Kiedy pada deszcz…”, „Kiedy jestem zdenerwowany…”, prawie zawsze będzie to WENN.
Jeśli pytasz: „Kiedy przychodzisz?”, „Nie wiem, kiedy przychodzisz.” – będzie to WANN.

Strefa Ćwiczeń

Uzupełnij zdania ALS, WENN lub WANN. Zobacz, gdzie naprawdę pasuje „kiedy”.

Wpisz: als albo wenn

1. ___ ich ein Kind war, wohnte ich in Berlin.

2. Immer ___ ich nervös bin, höre ich Musik.

3. ___ wir uns gestern getroffen haben, warst du müde.

4. ___ ich Zeit habe, rufe ich meine Oma an.

5. ___ ich klein war, habe ich jeden Tag draußen gespielt.

6. Immer ___ es regnet, bleibe ich zu Hause.

7. ___ ich 18 wurde, habe ich den Führerschein gemacht.

8. ___ wir am Wochenende frei haben, fahren wir ans Meer.

Wpisz: wenn albo wann

Pamiętaj: wann = pytanie o moment, wenn = „kiedy / jeśli” (warunek, powtarzalność).

1. Weißt du, ___ der Zug ankommt?

2. Sag mir, ___ du Zeit hast.

3. ___ der Zug ankommt, steigen wir ein.

4. Ich frage mich, ___ er kommt.

5. Ruf mich an, ___ du zu Hause bist.

6. Kannst du mir sagen, ___ das Meeting beginnt?

7. ___ es warm ist, gehen wir schwimmen.

8. Ich weiß nicht, ___ sie Geburtstag hat.

Wpisz: als, wenn albo wann

Małe „kiedy”-combo. Wpisz całe słówko.

1. ___ ich nach Deutschland gezogen bin, war alles neu.

2. Ich weiß nicht, ___ der Lehrer kommt.

3. ___ ich müde bin, trinke ich Tee.

4. ___ du fertig bist, können wir gehen.

5. ___ ich klein war, habe ich viel gelesen.

6. Kannst du mir sagen, ___ der Kurs beginnt?

7. ___ der Unterricht zu Ende ist, gehe ich nach Hause.

8. ___ ich dich das erste Mal gesehen habe, war ich nervös.

Wpisz właściwy spójnik (als / wenn / wann)

1. Jednorazowy moment w przeszłości („kiedy byłem dzieckiem…”).

2. Zawsze, gdy coś się dzieje („za każdym razem, kiedy…”).

3. Pytanie o dokładny czas („Kiedy to się zaczyna?”).

4. Warunek („Jeśli pada, zostaję w domu.”).

5. „Nie wiem, kiedy przychodzisz.” (pytanie pośrednie).

6. „Kiedy po raz pierwszy cię zobaczyłem…”

7. „Kiedy mam wolny dzień, śpię długo.” (nawyk).

8. „Powiedz mi, kiedy masz egzamin.”

Historia w praktyce: Jeden dzień i trzy „kiedy”

Najeżdżaj kursorem (lub kliknij) na wyróżnione słowa, aby zobaczyć, dlaczego używamy ALS, WENN lub WANN.

Als ich vor ein paar Jahren nach Deutschland gezogen bin, war ich total aufgeregt. Alles war neu: die Sprache, die Stadt, die Menschen. Immer wenn ich morgens zur Sprachschule gegangen bin, war ich ein bisschen nervös, aber auch motiviert. Ich habe schnell gemerkt, dass ich ständig überlegen muss, wann der Unterricht beginnt, wenn ich nicht zu spät kommen will.

Wenn ich in der Pause Kaffee trinke, spreche ich mit meinen Kurskollegen nur Deutsch. Manchmal ist das anstrengend, aber es hilft. Ich frage sie oft, wann sie mit Deutsch angefangen haben. Viele erzählen: „Als ich mit Deutsch angefangen habe, war es für mich sehr schwer.“ Wir lachen zusammen, weil wir alle die gleichen Probleme hatten.

Am Nachmittag gehe ich nach Hause. Wenn ich müde bin, mache ich mir einen Tee und wiederhole den Stoff. Ich weiß, dass ich nur Fortschritte mache, wenn ich regelmäßig übe. Manchmal frage ich mich, wann ich endlich fließend sprechen werde, aber ich erinnere mich daran, wie stolz ich war, als ich mein erstes Gespräch auf Deutsch geschafft habe.

Am Abend telefoniere ich mit einer Freundin. Sie fragt mich: „Sag mir bitte, wann du wieder Zeit hast, mich zu besuchen.“ Ich antworte: „Ich weiß noch nicht, aber wenn ich ein freies Wochenende habe, komme ich sofort.“ Und ich denke: Als ich mit Deutsch angefangen habe, wusste ich nicht, dass so kleine Wörter wie als, wenn, wann so wichtig sind.

Nie wiesz, jaki kurs wybrać?

To częsty dylemat. Nie martw się, pomożemy Tobie w doborze kursu!

Poświęć kilka minut i wypełnij test poziomujący lub skontaktuj się z nami przez formularz kontaktowy online.