13 kwi Ostern in Deutschland – tradycje i zwyczaje

Przed nami Święta Wielkanocne. Polacy spędzają je w gronie rodziny oraz najbliższych przyjaciół. A jak  nasi zachodni sąsiedzi obchodzą ten czas? Jakie są podobieństwa i różnice w poszczególnych landach. Prawie każdy kraj związkowy ma typowe dla siebie zwyczaje i tradycje –  te najciekawsze i najpopularniejsze zostaną opisane poniżej.

Na początek kilka informacji dotyczących podziału administracyjnego Niemiec.

Należy pamiętać, że Niemcy tworzy 16 krajów związkowych (landów), które mają charakter państw o ograniczonej suwerenności. Mieszkańcy poszczególnych regionów mają swoje zwyczaje, które cały czas kultywują. Nie wszystkie landy posiadają takie same tradycje.

Niemcy jako kraj wielowyznaniowy bardzo barwnie i długo obchodzą święta wielkanocne (Osterfest).

Tak jak w Polsce, katolicy w Niemczech przygotowują się do Niedzieli Wielkanocnej podczas Wielkiego Postu (Fastenzeit lub Passionszeit), a szczególnie tydzień przed niedzielą Zmartwychwstania. My nazywamy go Wielkim a nasi zachodni sąsiedzi – Karwoche. Istotnym elementem w przygotowaniu domu na święta jest bukiet wielkanocny – czyli zielone gałązki przybrane kolorowymi wydmuszkami jajek. Niektórzy w taki sam sposób ozdabiają również drzewa oraz krzewy przed domem. Tak jak w Polsce, maluje się i dekoruje jajka, jednak należy pamiętać, że ten zwyczaj jest mniej popularny niż u nas.

Gründonnerstag

W Polsce, trzy dni przed Wielkanocą, wieczorem w Wielki Czwartek rozpoczyna się Święte Triduum Paschalne. W Niemczech nazywany jest Zielonym Czwartkiem (Gründonnerstag). Jest to dzień malowania jajek na zielono. W wielu regionach panuje zwyczaj, aby zjeść wtedy coś zielonego. Na stołach można znaleźć pierwsze wiosenne nowalijki – najlepiej te zielone: szczypiorek, sałata czy szpinak.

Karfreitag

U naszych sąsiadów zza Odry Wielki Piątek jest dniem ustawowo wolnym od pracy. Czasami nazywany jest Cichym Piątkiem (Stiller Freitag).  Dla wierzących Niemców jest to dzień modlitw i nabożeństw, które towarzyszą wspominaniu śmierci i składania Jezusa do grobu. Po zakończeniu nabożeństwa wierni zapraszani są przez księdza na wspólny posiłek, składający się z chleba, wody i wina (agapa). W tym dniu post ścisły nie jest rygorystycznie przestrzegany.

Karsamsatg

Wielka Sobota – czyli Karsamstag lub Stiller Samstag jest dniem wyciszenia, nie odprawia się wtedy mszy świętej. W niektórych regionach, zwłaszcza na północy i w centrum kraju kultywowany jest zwyczaj rozpalania wielkich ognisk  przed kościołami katolickimi. Towarzyszy temu specjalne nabożeństwo i poświęcenie ognia, którym następnie zapala się świece paschalne w kościołach  i świece wielkanocne w domach.  

Ostersonntag i Ostermontag

Dwa najbardziej uroczyste dni, spędzane w gronie rodziny i najbliższych przyjaciół. W Niemczech, podobnie jak w Polsce Niedzielę Wielkanocną rozpoczyna się mszą rezurekcyjną, która jest odprawiana wcześnie rano. Dodatkowo bardzo popularny jest zwyczaj stukania się jajkami (Ostereiertitschen) przy śniadaniu. Każdy członek rodziny wybiera sobie swoją pisankę i kolejno stuka się nią z innymi – wygrywa posiadacz jajka z najmocniejszą skorupką. Zabawa ta jest znana również w Austrii i niemieckojęzycznej Szwajcarii.

Kilka innych ciekawostek o świętach Wielkanocnych w Niemczech:

• w niektórych regionach dzieci chodzą w Wielkanocną Niedzielę po domach sąsiadów i proszą o słodycze
• zwyczaj święcenia palm w Niedzielę Palmową przed Wielkanocą jest bardzo słabo znany- najczęściej spotkać go można w Bawarii
• od piątku do niedzieli w kościołach katolickich nie używa się dzwonków ani dzwonów- dlatego Wielki Piątek i Wielka Sobota nazywane są cichymi
• w niektórych miastach organizuje się uroczyste procesje konne (Osterreiten), które obecnie cieszą się dużym zainteresowaniem turystów – najbardziej znane są te w Saksonii i miasteczku Traunstein w Bawarii
• zwyczaj Śmigusa- Dyngusa jest zupełnie nieznany
• nietypową dla nas dekoracją jest ozdabianie drzewek pisankami (Osterbaum)
• zwyczajem, na który niecierpliwie czekają wszystkie dzieci jest poszukiwanie ukrytych w mieszkaniu oraz ogrodzie pisanek lub słodyczy (Osteeiersuche). Zgodnie z tradycją mówi się dzieciom, że przyniósł i ukrył je wielkanocny zając (Osterhase). Dzieci idą ich szukać po śniadaniu. W niektórych domach mieszkańcy obdarowują się również drobnymi podarkami – najczęściej czekoladkami lub innymi łakociami.
• innym zwyczajem jest „Eier trüllen” obchodzone we wschodniej Fryzji na północy kraju. Jajka wielkanocne toczone są z grobli i pagórków, zrzucane albo rozbijane jedno o drugie. Dzieci toczą jajka z pagórków usypanych z piasku. Wygrywa ten, komu uda się nie rozbić jajka.
• bardzo lubiana jest bitwa na jajka, tzw. “Eier titschen”. Zanim obierze się je ze skorupki, dwie osoby biorą po jednym jajku i jedna osoba uderza jajko drugiej w ten sposób, aby skorupka pękła. Jeśli się jej to uda, wygrywa, jeśli nie punkt zdobywa przeciwnik. I tak do ostatniej pisanki.
• Dolnosaksońskie Ostereistadt (,,pisankowe miasteczko’’) uczyniło ze swojej nazwy tradycję: to tam mieszka wielkanocny zajączek „Hanni Hase”. Rokrocznie piszą do niego tysiące dzieci, by spełnił ich życzenia przed świętami.
• bardzo rzadki jest zwyczaj czerpania wielkanocnej wody. Dawne wierzenia ludowe przypisują jej magiczne działanie, które zapewnia zdrowie i urodę. W tym celu należy zaczerpnąć wody ze źródła lub potoku i przynieść ją do domu w milczeniu.
• przed świętami organizowane są jarmarki (Ostermärkte). Sprzedawane są tam świąteczne przysmaki i ozdoby.

Źródła:

http://mm-gazeta.de/index.php/moje-miasto/historia/13-wielkanoc-w-niemczech

http://www.dw.com/pl/wielkanoc-w-niemczech-jak-bo%C5%BCe-narodzenie/a-17578633

http://www.dw.com/de/ostern-im-deutschunterricht/a-18343667